IRENE-studie: intramurale revalidatie

Waarom hebben we deze studie gedaan?

De meerwaarde van intensieve revalidatie die bij Koninklijke Visio – Het Loo Erf (VHLE) wordt geboden aan visueel beperkte volwassenen blijkt uit een aantal aspecten. De jarenlange ervaring en daarmee de practice-based kennis die aanwezig is bij VHLE kunnen vanzelfsprekend worden genoemd. Doordat alle professionals op één locatie bijeen zijn, zijn de communicatielijnen kort. Dit maakt dat de complexe revalidatietrajecten efficiënt, maar ook flexibel passend kunnen worden gemaakt aan de directe behoeften van de cliënt. Gebleken is dat er grote tevredenheid bij cliënten aanwezig is bij afronding van de revalidatie. Daarnaast lijken het in relatief korte tijd leren van vaardigheden in elkaar versterkende revalidatieonderdelen en het intensieve lotgenotencontact bij te dragen aan een effectief traject. Deze aspecten maken de intensieve revalidatie bij VHLE, wellicht in tegenstelling tot de meer stapsgewijze trajecten bij de regionale centra, een unieke mogelijkheid voor ‘complexe’ cliënten om in korte tijd grote stappen te maken in het streven naar meer participatie en een betere kwaliteit van leven. Echter, in tijden van economische teruggang is het zaak om kritisch naar onze zorgmodellen te kijken. Ook de maatschappij vereist dat wij niet alleen met professionele blik, maar ook vanuit een wetenschappelijk perspectief naar (kosten)effectiviteit van zorgmodellen kijken. Hoewel Langelaan e.a. (2009) bij VHLE heeft aangetoond dat cliënten na een jaar vooruitgaan op het domein ‘mentale gezondheid en onafhankelijkheid’, hebben we vastgesteld dat bij VHLE de effectiviteit van de intensieve revalidatie momenteel nog onvoldoende wetenschappelijk kan worden onderbouwd. Deze onderbouwing was noodzakelijk:

• om binnen Koninklijke Visio de meerwaarde van intensieve revalidatie naast die van revalidatie in de regionale centra nader te expliciteren (en van daaruit nieuwe samenwerkingsvormen te ontwikkelen);
• om voldoende bewijskracht in te kunnen zetten bij een mogelijke herstructurering van de financiering van intensieve revalidatie en de onderhandelingen daarover.

Wat was het doel?

In dit project werd de effectiviteit van intensieve revalidatie op VHLE op drie niveaus onderzocht:

• Impact op het functioneren (activiteiten en participatie)
• Impact op de kwaliteit van leven
• Gezondheidseconomische analyse

Hoe voerden we deze studie uit?

De interventies die bij VHLE door respondenten uit het onderzoek zijn gevolgd, zijn interventies-op-maat die voorafgaand aan revalidatie werden vastgesteld in een observatieweek. De effectiviteit werd op drie niveaus onderzocht, namelijk de impact op het functioneren (activiteiten en participatie), de impact op de kwaliteit van leven en er werd een gezondheidseconomische analyse verricht. Ook is er aanvullend aandacht geschonken aan het psychosociaal functioneren, de tevredenheid met de zorg bij VHLE en het lotgenotencontact.

In totaal werden 74 cliënten van VHLE bevraagd aan de hand van semi-gestructureerde telefonisch interviews, die plaatsvonden op drie tijdstippen, namelijk gemiddeld 5 dagen voor revalidatie (baseline), en gemiddeld 11 maanden (korte termijn) en 1,5 jaar (lange termijn) na baseline. De revalidatieduur was gemiddeld 8 maanden, verdeeld over gemiddeld 137 dagen en 612 uur. De respondenten hadden een gemiddelde leeftijd van 47 jaar, ruim 70% van de cliënten volgde een “algemeen” programma bij VHLE, en ca. 30% had een aangepast programma wegens niet-aangeboren hersenletsel of een visueel-auditieve beperking. De respondenten hadden de visuele beperking gemiddeld ca. 20 jaar en men noemde een verscheidenheid aan oorzaken van de visuele beperking die veelal van erfelijke aard waren. Ongeveer een kwart had de oogaandoening reeds vanaf de geboorte en een aantal sinds de kindertijd.

Belangrijke conclusies

Revalidatie bij VHLE heeft een sterk positief effect op participatie op korte en lange termijn wat betreft persoonlijke doelen die men voorafgaand aan revalidatie aangeeft te willen behalen. Ook op de visus-gerelateerde kwaliteit van leven werd er duidelijk vooruitgang geboekt op mobiliteit en aanpassing aan de beperking. Kwaliteit van leven is relatief hoog en blijft stabiel over tijd. De acceptatie van de visuele beperking is net na revalidatie minder goed; 43% rapporteert ‘in een gat’ te vallen, echter, op lange termijn gaat de acceptatie sterk vooruit en lijkt men het geleerde goed op te pakken. Per saldo vermindert het aantal mensen met depressie en/of angstklachten met 10%, van 43% naar 33%. Het hebben van comorbiditeit heeft een ongunstig effect op participatie, kwaliteit van leven en visus-gerelateerde kwaliteit van leven. Naarmate cliënten de oogaandoening of visuele beperking langer hebben, halen zij meer uit de revalidatie bij VHLE wat betreft deze drie uitkomsten. De gemiddelde kosten voor de revalidatietrajecten zijn 38.000 EUR, waarbij twee derde aan interventies en een derde aan verblijf wordt besteed.

Aanbevelingen

Indien wenselijk zou standaardisatie van trainingen en combinaties van intensieve en ambulante trajecten mogelijk kostenbesparingen kunnen opleveren. Echter, gezien de positieve effecten van revalidatie bij VHLE is het van belang om de status quo te handhaven en eerste verder te onderzoeken hoe trajecten kunnen worden geoptimaliseerd. Meer onderzoek is nodig naar de optimale “dosis-respons” m.n. in de kwetsbaarste groepen en naar de vergelijking tussen intensieve revalidatie bij VHLE en ambulante revalidatie bij de regionale centra.

Verschenen publicaties

van Nispen R.M.A., van Rens G.H.M.B. Effect van intenstieve revalidatie bij Visio Het Loo Erf – Fact sheet. Amsterdam, 2016.

van Nispen R.M.A., van Rens G.H.M.B. Effectiviteit van intenstieve revalidatie bij Visio Het Loo Erf – Rapportage. Amsterdam, 2016.

van Nispen R., van der Aa H., van Rens G. Inpatient low vision rehabilitation has a long term positive effect on participation, vision-related QOL & adaptation. ARVO-abstract 2017.