De ziekte van Alzheimer is een verwoestende aandoening die wereldwijd miljoenen families treft, geliefden onherkenbaar verandert en aanzienlijke uitdagingen op het gebied van zorg en financiën met zich meebrengt. Wetenschappers zoeken al jaren naar betrouwbare biomarkers voor vroege diagnose en de ontwikkeling van effectieve behandelingen. Recent onderzoek heeft een fascinerende ontdekking aan het licht gebracht: de veelzeggende tekenen van Alzheimer, zoals amyloïde-bèta (Aβ) plaques en gefosforyleerde tau-kluwens, kunnen al tot twee decennia voordat er symptomen optreden in de hersenen beginnen te accumuleren.
Het EMIF-AD-project: Tweelingen werpen licht op Alzheimer
In het Amsterdam UMC volgt een innovatieve studie, het EMIF-AD-project genaamd, sinds 2015 elke twee jaar een unieke groep deelnemers: cognitief normale identieke tweelingen. Dit onderzoek maakt gebruik van verschillende geavanceerde technieken om neurologische en retinale veranderingen in de loop van de tijd te volgen, waaronder:
- Neuropsychologische beoordelingen
- PET- en MRI-hersenscans
- CSF- en bloedbiomarkeranalyse
- Proteomics
- Oogheelkundig onderzoek
Bevindingen in het netvlies
In een recente studie onder leiding van Katie Curro, een promovendus aan het Amsterdam UMC, werden Aβ PET-resultaten van deze tweelingdeelnemers over een periode van vier jaar geanalyseerd. De bevindingen, gepubliceerd in het Journal of Investigative Ophthalmology and Visual Sciences (IOVS), categoriseerden de deelnemers in drie groepen:
- Gezonde controles
- Omzetters (aanvankelijk negatief, daarna positief)
- Consistent positief
Met behulp van een geavanceerde beeldvormingstechnologie genaamd Optical Coherence Tomography Angiography (OCT-A), onderzocht Curro de bloedvaten in het netvlies, met name in de macula en het gebied rond de oogzenuw. Hun bevindingen waren intrigerend:
- De consistent positieve groep vertoonde een significant hogere vaatdichtheid in zowel de binnenste als de buitenste gebieden van de macula in vergelijking met de andere groepen.
- Hoewel er over twee jaar geen grote veranderingen werden waargenomen rond de oogzenuw, vertoonde de macula in de consistent positieve groep een toenemende trend in vaatdichtheid.
Wat dit betekent voor Alzheimer-onderzoek
Deze resultaten suggereren dat verschillende delen van het netvlies mogelijk anders reageren op de ophoping van Aβ in de hersenen. Deze ontdekking opent spannende nieuwe mogelijkheden voor vroege Alzheimer-detectie met behulp van eenvoudige, niet-invasieve oogonderzoeken.
Vooruitblik: De toekomst van Alzheimer-onderzoek
Curro en haar team bij het Amsterdam UMC zijn enthousiast om dit baanbrekende onderzoek voort te zetten met aanvullende oculaire beeldvormingsapparaten. Ze zijn van plan deze retinale veranderingen te volgen naast tau-gegevens, een ander belangrijk eiwit dat betrokken is bij de ziekte van Alzheimer. Deze alomvattende aanpak zal ons helpen beter te begrijpen hoe neurodegeneratie in het netvlies verband houdt met de progressie van Alzheimer in de hersenen. Door deze vroege waarschuwingssignalen te ontdekken, hopen onderzoekers de weg vrij te maken voor eerdere interventies en effectievere behandelingen voor de ziekte van Alzheimer, wat hoop biedt aan miljoenen families die door deze uitdagende aandoening worden getroffen.